Piece Details
Artist: Jacek Malczewski
Lived: 1854 - 1929
Also known as: J. Malczewski, J Malczewski
Title: ONDYNA – RYBAK I CHIMERA, 1920
Year: 1920
Dimensions: 37,0 x 45,5 x
Tools: oil
Surfaces: board
Signed: Yes
Exhibited:
Jacek i Rafał Malczewscy, Muzeum Okręgowe w Sandomierzu, marzec – lipiec 2012;Jacek i Rafał Malczewscy, Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, marzec – wrzesień 2011;Bedeutende Gemaelde Polnischer Meister, wystawa w antykwariacie Kunst und Antiquitaeten w Wiedniu, 1969.
Reproduced:
Posiadała Z., Rafał i Jacek Malczewscy, Radom, 2014, s. 231;Krzysztofowicz-Kozakowska S., Jacek Malczewski. Życie i twórczość, Wyd. Kluszczyński, Kraków, 2008, s. 37;Jakimowicz A., Jacek Malczewski i jego epoka, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1970, poz.48, s. 181;Bedeutende Gemaelde Polnischer Meister [katalog wystawy], Wiedeń. 1969, s.138.
Description:
Pierwsze przedstawienia chimer pojawiają się w malarstwie Jacka Malczewskiego około roku 1897-99. Mityczne zwierzę o głowie lwa, tułowiu kozy i ogonie węża symbolizowało wszelkie kaprysy, dąsy i grymasy. U Malczewskiego nie były chimery tak odrażającymi stworami lecz pięknymi, zmysłowymi pół kobietami- pół kotami – intrygantkami i kusicielkami. Pojawiały się w różnych sytuacjach, towarzyszyły im różne postaci, miedzy innymi sam artysta. Motyw chimery i relacji chimeramalarz nie był wówczas niczym nowym. Temat ten podjął m.in. Fernand Khnopff w obrazie Pieszczota z 1896 roku. Narodziny tego motywu w malarstwie Malczewskiego zbiegły się w czasie z pojawieniem się w życiu artysty Marii Balowej, której osoba wywarła wielki wpływ na malarza i jego twórczość. Chimery gościły na płótnach Malczewskiego do roku 1923, „towarzysząc najznakomitszemu okresowi jego malarskiej działalności”, jak to ujęła Stefania Krzysztofowicz – Kozakowska. Oferowana praca pt. Ondyna- rybak i chimera, namalowana około 1920 roku, przedstawia młodego chłopca z siecią rybacką na kiju, powracającego znad rzeki. Na jego drodze pojawia się chimera, ujęta w pozie sugerującej gotowość do skoku w kierunku zdumionego – a może przerażonego – rybaka. Drapieżna postać pół kobiety pół kota utożsamiana jest w tym przypadku z Ondyną, słowiańską boginką wodną zwabiającą młodych mężczyzn w tonie rzek lub jezior. Postać wodnej rusałki pojawiła się w literaturze okresu romantyzmu, już u początków XIX wieku. O tajemniczych Ondinach pisał w Świteziance (1825) Adam Mickiewicz. Niewątpliwie nawiązywał on do słynnej Ondyny (Undine, 1811) autorstwa Friedricha de la Motte Fouqué, ludowej opowieści o niemożliwej miłości między rycerzem Huldbrandem a Ondyną, córką władcy królestwa wodnego. Malczewski, który już pod koniec lat 80. XIX wieku podejmował tematykę ludową w cyklu Rusałki, najprawdopodobniej znał legendę o Ondynie i wykorzystał ją by zbudować swoją własną, osobistą opowieść; opowieść – przestrogę zamykającą raz jeszcze w postaci kobiety wszystkie pokusy i niebezpieczeństwa nieszczęśliwej miłości.
Created: 23-04-2025 22:09