Piece Details
Artist: Xawery Dunikowski
Lived: 1875 - 1964
Also known as: X Dunikowski, X. Dunikowski
Title: Półpostać kobiety, ok. 1916-1920
Dimensions: 100,0 x 75,0 x 40,0
Signed: Yes
Exhibited:
Lublin, Muzeum Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Kolekcja mistrzów Krzysztofa Musiała, październik 2017 – wrzesień 2018.Poznań, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Zapisy Przemian. Sztuka polska z kolekcji Krzysztofa Musiała, maj – czerwiec 2008.Kraków, Muzeum Narodowe w Krakowie, Sztuka polska z kolekcji Krzysztofa Musiała, marzec – kwiecień 2008.Warszawa, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki w Warszawie, Zapisy Przemian. Sztuka polska z kolekcji Krzysztofa Musiała, grudzień 2007 – luty 2008.Szczecin, Muzeum Książąt Pomorskich w Szczecinie, Zapisy Przemian. Sztuka polska z kolekcji Krzysztofa Musiała, październik – grudzień 2007.Wrocław, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Zapisy Przemian. Sztuka polska z kolekcji Krzysztofa Musiała, wrzesień – październik 2007.
Reproduced:
Zapisy Przemian. Sztuka polska z kolekcji Krzysztofa Musiała [katalog wystawy], red. Ilkosz B., Wrocław 2007, s. 117.
Description:
W okresie paryskim (1914-1921) a zwłaszcza zaś od 1915 roku Dunikowski wykonywał w znacznej mierze portrety zlecane mu przez majętnych paryżan i przebywających w stolicy Francji obcokrajowców. Jego sytuacja materialna, w początkach emigracji trudna, ulegała stopniowej poprawie. W nowych sprzyjających okolicznościach czuł, że jego artystyczna indywidualność zaczęła się bardziej wyłaniać i nabierać kształtów. W tym czasie Dunikowski wykonał serię figur kobiecych na zlecenie bogatych mieszkanek Paryża – przede wszystkim Amerykanek i Francuzek. Chcąc sprostać wymaganiom swoich klientek z pieczołowitością oddawał ich eleganckie stroje i fryzury. Do przykładów rzeźb wyrafinowanych w detalu należą bez wątpienia „Amerykanka I” oraz „Francuzka”. Obydwie charakteryzują się wspólnym dla paryskich figur półpostaciowym ujęciem oraz dopracowanymi w szczegółach ubiorem i uczesaniem. Do jednej z paryskich figur zalicza się również oferowana „Półpostać kobiety”. Przedstawiona tu kobieta ubrana jest w luźną suknię o podwyższonym stanie, skrojoną w stylu Art Déco, z opadającą luźno i zakrywającą ramiona narzutą. Jej gładko zaczesane do tyłu włosy, rozdzielone po środku głowy przedziałkiem, upięte są tuż nad karkiem w niewielki ledwo zarysowany koczek. „Półpostać kobiety” w swym stroju przywołuje na myśl zarówno „Amerykankę I” jak i „Amerykankę II” lecz w charakterystycznym geście oparcia lewej ręki na biodrze i lekkim odchyleniu głowy w prawo nawiązuje zdecydowanie bardziej do ekspresyjnych rzeźb z początkowej fazy twórczości Dunikowskiego. Wyróżnia się tym z resztą na tle również innych paryskich figur kobiecych z tego samego okresu, które cechuje z jednej strony większe dopracowanie detalu – zauważalne zwłaszcza w modnych wówczas, wyrafinowanych fryzurach modelek – ale za to dużo większa bryłowatość przedstawienia. W „Półpostaci kobiety” Dunikowskiemu udało się połączyć modną stylistykę Art Déco z psychologiczną analizą modelki. Patrząc na tę niezwykłą rzeźbę widzimy nie tylko elegancką kobietę z wyższych sfer ale poprzez ekspresyjny gest ręki i odchylonej głowy z półprzymkniętymi oczyma dostrzegamy prawdziwą kobietę z jej charakterem. Jest ona poniekąd wyraźnym echem powstałego dekadę wcześniej cyklu „Kobiet brzemiennych” (1906). Były to pełnowymiarowe postaci kobiet odzianych w długie powłóczyste suknie i będących w stanie błogosławionym. Jedną z uwiecznionych w cyklu postaci miała być sama muza i kochanka Dunikowskiego – Sara Lipska – matka jego jedynego dziecka – córki Marii Xawery urodzonej w Belgii ale mieszkającej z matką w Paryżu. Sara Lipska była wówczas wziętą projektantką mody i strojów dla rosyjskiego baletu. Dunikowski po swoim przyjeździe do stolicy Francji krótko pomieszkiwał z nią i z córką, wiadomo, że miał z nimi bliskie relacje. Jest więc możliwe, że w oferowanej rzeźbie, wykonanej między 1916 a 1920 rokiem, artysta raz jeszcze zapragną przedstawić Sarę Lipską taką jaką zapamiętał z okresu poprzedzającego narodziny córki. Nadał jej jednak cechy charakteru silnej i ukształtowanej już kobiety potrafiącej z powodzeniem mierzyć się samotnie z życiem. Cechą charakterystyczną łączącą „Brzemienne” z „Półpostacią kobiety” jest ten sam rodzaj modelunku, ten sam ubiór i fryzura. Ekspresja uwidoczniona w geście stanowczo opartej na biodrze ręki i mocnym odchyleniu w tył głowy czyni jednak z „Półpostaci kobiety” rzeźbę niepowtarzalną.
Created: 23-04-2025 22:09